วันพุธที่ 30 กันยายน พ.ศ. 2558

เรื่องของไตรภูมิ : ตอนที่ ๒ ไตรภูมิคืออะไร??

ผมเชื่อว่าความเข้าใจของหลายๆคนคงคิดว่า "ไตรภูมิ" คือ สวรรค์ โลก และ นรก เหมือนกับที่ผมเข้าใจมาตลอด จนพอได้มารู้จักกับไตรภูมิจริงๆ จึงได้รู้ว่ามันช่างลึกล้ำพิศดารกว่าที่เราคิดเอาไว้มากเลยทีเดียว กล่าวคือ "ไตรภูมิ" คือดินแดน 3 ดินแดนทีประกอบกันเป็นจักรวาลตามคติทางพระพุทธศาสนา ได้แก่ กามภูมิ รูปภูมิ อรูปภูมิ  ซึ่งแต่ละภูมิก็จะมีภูมิแยกย่อยไปอีก แถมแต่ละภูมิย่อยก็ยังมีดินแดนต่างๆ ที่ชื่อก็แสนจะยุ่งยาก จำกันปวดหัวอีกต่างหาก ผมก็เลยทำตารางช่วยจำง่ายๆ (อย่างย่ออีกต่างหาก) ของไตรภูมิตามภาพด้านล่างเลยครับ  
(ไม่ต้องจำชื่ออะไรมากมายน่ะครับเพราะจำไปไม่ค่อยได้ใช้อยู่ดี แต่ถ้าอยากจำก็จำแค่เฉพาะตัวหนังสือสีแดงก็พอครับ อันนี้น่าจะต้องได้ยินได้ฟังกันบ่อยๆแน่ๆสำหรับนักเรียนศิลปะไทย นักเรียนประวัติศาสตร์)
... จากทั้ง 3 ภูมิ ในกามภูมิ เป็นภูมิที่ยังเกี่ยวข้องกับกามตัณหาอยู่ ยังมีความโลภ โกรธ หลง มีความอยาก ทุกข์สุข ซึ่งจะเห็นได้ว่าในกามภูมินั้นประกอบไปด้วย สวรรค์ โลก และ นรก ดังนั้นทั้งเทวดา นางฟ้า พญามาร มนุษย์ อมนุษย์ หรือสรรพสัตว์ต่างๆ จึงยังมีการข้องแวะกันอยู่ แต่สำหรับในรูปภูมิและอรูปภูมินั้น เป็นในส่วนที่สูงขึ้นไปซึ่งแทบจะไม่ได้เกี่ยวข้องกับการรับรู้ของมนุษย์ธรรมดาอย่างพวกเราเลย ยิ่งการเขียนคำอธิบายถึงรูปภูมิและอรูปภูมิในไตรภูมิกถานั้นแสนจะเข้าใจยากเสียด้วย ดังนั้นการรับรู้ของพวกเราจะวนๆกันอยู่ในแถวๆกามภูมินี่แหละครับ  (จึงเป็นเหตุผลว่าทำไมให้จำแต่สีแดง) ซึ่งการทำความรู้จักไตรภูมิในบริบทเพื่อความเข้าใจในเชิงประวัติศาสตร์ศิลปะนั้น เราจะมาโฟกัสกันที่กามภูมิกันน่ะครับ

... ต่อมาสิ่งสำคัญของการศึกษาไตรภูมิที่จะต้องเข้าใจกันก่อน เพื่อให้ได้อรรถรสและความเข้าใจที่ง่ายขึ้น นอกจากจะจำชื่อภูมิ จำชื่อดินแดนต่างๆแล้ว เราจะต้องมารู้จักแผนที่จักรวาลกันอีกอย่างครับ เพื่อที่จะได้รู้ว่าดินแดนต่างๆเหล่านี้มันอยู่ตรงไหนในแผนที่แบบไตรภูมิ (แน่นอนมีชื่อยาวๆยากๆแปลกๆมาให้จำกันเพิ่มอีกแล้วครับท่าน) เรามาเริ่มกันจากแกนกลางของจักรวาลกันก่อนครับ ให้ลองนึกภาพตามน่ะครับว่าแกนกลางมีภูเขาอยู่ลูกหนึ่งมีความสูง 168,000 โยชน์ โดยโผล่พ้นน้ำมา 84,000 โยชน์ และจมลงในพื้นน้ำอีก 84,000 โยชน์ มีชื่อว่าเขาสิเนรุ หรือ เขาพระสุเมรุนั่นเอง โดยที่บริเวณฐานลึกสุดมีภูเขาอีก 3 ลูกเล็กๆหนีบเขาพระสุเมรุเอาไว้ มีชื่อเรียกว่าเขาตรีกูฏ รอบๆเขาพระสุเมรุมีหมู่ภูเขาบริวารล้อมรอบเขาพระสุเมรุเอาไว้เป็นรูปวงแหวนซ้อนกัน 7 วงมีความสูงลดหลั่นกันลงมาจากวงในสุด ไปยังวงนอกสุด (วงในสุดที่ติดกับเขาพระสุเมรุจากสูงที่สุด) เราเรียกว่าเทือกเขาสัตบริภัณฑ์ ซึ่งระหว่างเทือกเขาทั้ง 7 นี้มีแม่น้ำคั่นอีก 7 สายที่จะเชื่อมต่อกันแล้วขยายตัวเป็นพื้นมหาสมุทรเราเรียกว่า มหานทีสีทันดร ... จินตนาการง่ายๆเหมือนเขาพระสุเมรุเป็นแกนกลาง แล้วมีภูเขารูปโดนัทซ้อนเป็นวงกลมอีก 7 อัน ระหว่างโดนัททั้ง 7 ก็มีแม่น้ำกั้น จนวงโดนัทชั้นนอกสุดถึงจะเป็นมหาสมุทร และในส่วนมหาสมุทรจะมีแผ่นดิน 4 ทวีปทั้งทาง เหนือใต้ออกตก ที่จะเป็นที่มนุษย์และสัตว์อาศัยอยู่ร่วมกัน .... พูดมาซะยืดยาวไปชมภาพประกอบเพื่อความเข้าใจกันดีกว่าครับ

แผนที่จักรวาลแบบตัดขวาง คร่าวๆจะเป็นแบบนี้ล่ะครับ

" ตอนต่อไปมารู้จักดินแดนต่างๆในกามภูมิกันน่ะครับ แต่ละที่มีชื่อคุ้นหูภาพคุ้นตากันมากมาย แล้วเราจะได้รู้ว่าไตรภูมินั้นอยู่ใกล้ตัวเรามากแต่แค่ไม่รู้เท่านั้นเองครับ "
ย้อนกลับไปชมตอนแรกได้ที่นี่ครับ


ไม่มีความคิดเห็น:

แสดงความคิดเห็น